چنین گفت فردوسی پاکزاد : بيامد سوی پارس کاووس کی

چنین گفت فردوسی پاکزاد که رحمت بر آن تربت پاک باد :

‫ تصمیم کاوس برای پرواز با بستن چهارعقاب به تخت خویش :

*

‫‫‫بيامد سوی پارس کاووس کی‬
‫جهانی به شادی نوافگند پی‬
‫بياراست تخت و بگسترد داد‬
‫به شادی و خوردن دل اندر نهاد‬
‫فرستاد هر سو يکی پهلوان‬
‫جهاندار و بيدار و روشنروان‬
‫به مرو و نشاپور و بلخ و هری‬
‫فرستاد بر هر سويی لشکری‬
‫جهانی پر از داد شد يکسره‬
‫همی روی برتافت گرگ از بره‬
‫ز بس گنج و زيبايی و فرهی‬
‫پری و دد و دام گشتش رهی‬
‫مهان پيش کاووس کهتر شدند‬
‫همه تاجدارنش لشکر شدند‬
‫جهان پهلوانی به رستم سپرد‬
‫همه روزگار بهی زو شمرد‬
‫يکی خانه کرد اندر البرز کوه‬
‫که ديو اندران رنجها شد ستوه‬
‫بفرمود کز سنگ خارا کنند‬
‫دو خانه برو هر يکی ده کمند‬
‫بياراست آخر به سنگ اندرون‬
‫ز پولاد ميخ و ز خارا ستون‬
‫ببستند اسپان جنگی بدوی‬
‫هم اشتر عماری کش و راه جوی‬
‫دو خانه دگر ز آبگينه بساخت‬
‫زبرجد به هر جايش اندر نشاخت‬
‫چنان ساخت جای خرام و خورش‬
‫که تن يابد از خوردنی پرورش‬
‫دو خانه ز بهر سليح نبرد‬
‫بفرمو کز نقرهی خام کرد‬
‫يکی کاخ زرين ز بهر نشست‬
‫برآورد و بالاش داده دو شست‬
‫نبودی تموز ايچ پيدا ز دی‬
‫هوا عنبرين بود و بارانش می‬
‫به ايوانش ياقوت برده بکار‬
‫ز پيروزه کرده برو بر نگار‬
‫همه ساله روشن بهاران بدی‬
‫گلان چون رخ غمگساران بدی‬
‫ز درد و غم و رنج دل دور بود‬
‫بدی را تن ديو رنجور بود‬
‫به خواب اندر آمد بد روزگار‬
‫ز خوبی و از داد آموزگار‬
‫به رنجش گرفتار ديوان بدند‬
‫ز بادافره ی او غريوان بدند‬
‫چنان بد که ابليس روزی پگاه‬
‫يکی انجمن کرد پنهان ز شاه‬
‫به ديوان چنين گفت کامروز کار‬
‫به رنج و به سختيست با شهريار‬
‫يکی ديو بايد کنون نغزدست‬
‫که داند ز هرگونه رای و نشست‬
‫شود جان کاووس بيره کند‬
‫به ديوان برين رنج کوته کند‬
‫بگرداندش سر ز يزدان پاک‬
‫فشاند بر آن فر زيباش خاک‬
‫شنيدند و بر دل گرفتند ياد‬
‫کس از بيم کاووس پاسخ نداد‬
‫يکی ديو دژخيم بر پای خاست‬
‫چنين گفت کاين چربدستی مراست‬
‫غلامی بياراست از خويشتن‬
‫سخنگوی و شايسته ی انجمن‬
‫همی بود تا يک زمان شهريار‬
‫ز پهلو برون شد ز بهر شکار‬
‫بيامد بر او زمين بوس داد‬
‫يکی دسته ی گل به کاووس داد‬
‫چنين گفت کاين فر زيبای تو‬
‫همی چرخ گردان سزد جای تو‬
‫به کام تو شد روی گيتی همه‬
‫شبانی و گردنکشان چون رمه‬
‫يکی کار ماندست کاندر جهان‬
‫نشان تو هرگز نگردد نهان‬
‫چه دارد همی آفتاب از تو راز‬
‫که چون گردد اندر نشيب و فراز‬
‫چگونست ماه و شب و روز چيست‬
‫برين گردش چرخ سالار کيست‬
‫دل شاه ازان ديو بی راه شد‬
‫روانش ز انديشه کوتاه شد‬
‫گمانش چنان شد که گردان سپهر‬
‫به گيتی مراو را نمودست چهر‬
‫ندانست کاين چرخ را مايه نيست‬
‫ستاره فراوان و ايزد يکيست‬
‫همه زير فرمانش بيچاره اند‬
‫که با سوزش و جنگ و پتياره اند‬
‫جهان آفرين بی نيازست ازين‬
‫ز بهر تو بايد سپهر و زمين‬
‫پرانديشه شد جان آن پادشا‬
‫که تا چون شود بی پر اندر هوا‬
‫ز دانندگان بس بپرسيد شاه‬
‫کزين خاک چندست تا چرخ ماه‬
‫ستاره شمر گفت و خسرو شنيد‬
‫يکی کژ و ناخوب چاره گزيد‬
‫بفرمود پس تا به هنگام خواب‬
‫برفتند سوی نشيم عقاب‬
‫ازان بچه بسيار برداشتند‬
‫به هر خانه ای بر دو بگذاشتند‬
‫همی پرورانيدشان سال و ماه‬
‫به مرغ و به گوشت بره چندگاه‬
‫چو نيرو گرفتند هر يک چو شير‬
‫بدان سان که غرم آوريدند زير‬
‫ز عود قماری يکی تخت کرد‬
‫سر درزها را به زر سخت کرد‬
‫به پهلوش بر نيزهای دراز‬
‫ببست و برانگونه بر کرد ساز‬
‫بياويخت از نيزه ران بره‬
‫ببست اندر انديشه دل يکسره‬
‫ازن پس عقاب دلاور چهار‬
‫بياورد و بر تخت بست استوار‬
‫نشست از بر تخت کاووس شاه‬
‫که اهريمنش برده بد دل ز راه‬
‫چو شد گرسنه تيز پران عقاب‬
‫سوی گوشت کردند هر يک شتاب‬
‫ز روی زمين تخت برداشتند‬
‫ز هامون به ابر اندر افراشتند‬
‫بدان حد که شان بود نيرو به جای‬
‫سوی گوشت کردند آهنگ و رای‬
‫شنيدم که کاووس شد بر فلک‬
‫همی رفت تا بر رسد بر ملک‬
‫دگر گفت ازان رفت بر آسمان‬
‫که تا جنگ سازد به تير و کمان‬
‫ز هر گونه ای هست آواز اين‬
‫نداند بجز پر خرد راز اين‬
‫پريدند بسيار و ماندند باز‬
‫چنين باشد آنکس که گيردش آز‬
‫چو با مرغ پرنده نيرو نماند‬
‫غمی گشت پرهاب خوی درنشاند‬
‫نگونسار گشتند ز ابر سياه‬
‫کشان بر زمين از هوا تخت شاه‬
‫سوی بيشه ی شيرچين آمدند‬
‫به آمل بروی زمين آمدند‬
‫نکردش تباه از شگفتی جهان‬
‫همی بودنی داشت اندر نهان‬
‫سياووش زو خواست کايد پديد‬
‫ببايست لختی چميد و چريد‬
‫به جای بزرگی و تخت نشست‬
‫پشيمانی و درد بودش به دست‬
‫بمانده به بيشه درون زار و خوار‬
‫نيايش همی کرد با کردگار‬
‬

حکیم ابوالقاسم فردوسی